Жанартау атқылауы

Жанартау атқылауы жер мантиясынан магманың жер бетіне шығуына байланысты болатын үдеріс. Жанартаулардың орналасуы кездейсоқ болмайды, олар жолақтардың бойына қатар орналасады.
Бұл жолақтар литосфералық тақталардың шекаралары. Tаулардың пайда болуында жанартау атқылауларының рөлі зор.
Магма тау жыныстарының жер астындағы қайнаған балқымасы. Жер бетіне аққан магманың аты – лава, жер бетіне шығуы жанартау туғызады.
Жанартауларды атқылауына байланысты жарылысты, ақпалы және аралас деп бөлеміз.

Жарылысты жанартаулар көп бу мен газ бөліп, олар кратерден жарылыс секілді атқылайды. Күл мұржасы пайда болып, жанартау қоспасы атқылайды. Күл бұлтын жел үлкен аумаққа жаяды. Жанартау қоспасы керемет жылдамдықпен жанартау конусына лақтырылады. Бұл – жанартау атқылаудың жойқын түрі. Мұндай жанартаулардың ең атақтылары: Кракатау, Монтань-Пеле және Сент-Хеленс.

Ақпалы жанартауларда, әдетте, жарылыста, жанартау қоспасы да болмайды, тек лава балқымасы ғана төгіледі. Вулкан конусы қатқан лавадан өседі. Мұндай жанартауларға мысал Гавай аралдарындағы, сондай-ақ Мауна-Кеа және Мауна-Лоа жанартаулары.

Аралас жанартауларда жарылыс та, лава атқылауы да болады. Жанартаудың конусы бір-біріне кезек қабатталған тау жыныстары мен лавалардың қабаттарынан тұрады, бұлар қабатты жанартаулар. Мұндай жанартауларға Жерде кездесетін жанартаулардың көпшілігі жатады. Олардың ішіндегі ең атақтылары: Стромболи, Этна және Котопахи.

Жанартау атқылауларынан соң жанартаудан соңғы үдерістер жүреді. Олар негізінен бу мен газдың ағыны.

Фумарола – жанартаудан атқылаудан соңғы бу мен газ бөлінулерінің жалпы атауы. Ол кезде бу құрамында әр түрлі химиялық заттар мен газ бар бу жер бетіне шығады.

Сольфатара – күкіртті булану,яғни құрамында күкірт бар су буынан тұратын фумарола.

Мофетта да фумаролаға жатады: жанартау атқылаудан соңғы өнім – көмірқышқыл газы. Жер бетіне газ шықса, мофетта құрғақ болады, ал жер бетіне көмір қышқылды су шықса мофетта дымқыл болады.

Гейзер дегеніміз – уақтылы ыстық су атқылайтын қайнар. Жер астындағы қабаттар арасындағы бос куыстарға жиналған су магма-камерлардың ыстығынан қайнап, су бұрғақ түрінде жер бетіне шығады.

Лай жанартауы – сазды аумақтарға тән құбылыс. Сұйық лайдан үнемі газ көбіктері бөлінеді.

Жойқын жанартау атқылаулары өте көп тау жыныстарын шашады.

1883 жылы болған Кракатау жанартау атқылауында 18 км³ тау жынысы лақтырылса, ал 1815 жылғы адамзат тарихындағы ең үлкен Тамбора жанартау атқылауында 80 км³ атқыланған.
Мұндай көлемдегі жанартау атқылауларының Жердегі атмосфераға, климатқа және тіршілік дүниесіне орасан зор әсері бар.

Жанартау атқылауы жер мантиясынан магманың жер бетіне шығуына байланысты болатын үдеріс. Жанартаулардың орналасуы кездейсоқ болмайды, олар жолақтардың бойына қатар орналасады.
Бұл жолақтар литосфералық тақталардың шекаралары. Tаулардың пайда болуында жанартау атқылауларының рөлі зор.
Магма тау жыныстарының жер астындағы қайнаған балқымасы. Жер бетіне аққан магманың аты – лава, жер бетіне шығуы жанартау туғызады.
Жанартауларды атқылауына байланысты жарылысты, ақпалы және аралас деп бөлеміз.

Жарылысты жанартаулар көп бу мен газ бөліп, олар кратерден жарылыс секілді атқылайды. Күл мұржасы пайда болып, жанартау қоспасы атқылайды. Күл бұлтын жел үлкен аумаққа жаяды. Жанартау қоспасы керемет жылдамдықпен жанартау конусына лақтырылады. Бұл – жанартау атқылаудың жойқын түрі. Мұндай жанартаулардың ең атақтылары: Кракатау, Монтань-Пеле және Сент-Хеленс.

Ақпалы жанартауларда, әдетте, жарылыста, жанартау қоспасы да болмайды, тек лава балқымасы ғана төгіледі. Вулкан конусы қатқан лавадан өседі. Мұндай жанартауларға мысал Гавай аралдарындағы, сондай-ақ Мауна-Кеа және Мауна-Лоа жанартаулары.

Аралас жанартауларда жарылыс та, лава атқылауы да болады. Жанартаудың конусы бір-біріне кезек қабатталған тау жыныстары мен лавалардың қабаттарынан тұрады, бұлар қабатты жанартаулар. Мұндай жанартауларға Жерде кездесетін жанартаулардың көпшілігі жатады. Олардың ішіндегі ең атақтылары: Стромболи, Этна және Котопахи.

Жанартау атқылауларынан соң жанартаудан соңғы үдерістер жүреді. Олар негізінен бу мен газдың ағыны.

Фумарола – жанартаудан атқылаудан соңғы бу мен газ бөлінулерінің жалпы атауы. Ол кезде бу құрамында әр түрлі химиялық заттар мен газ бар бу жер бетіне шығады.

Сольфатара – күкіртті булану,яғни құрамында күкірт бар су буынан тұратын фумарола.

Мофетта да фумаролаға жатады: жанартау атқылаудан соңғы өнім – көмірқышқыл газы. Жер бетіне газ шықса, мофетта құрғақ болады, ал жер бетіне көмір қышқылды су шықса мофетта дымқыл болады.

Гейзер дегеніміз – уақтылы ыстық су атқылайтын қайнар. Жер астындағы қабаттар арасындағы бос куыстарға жиналған су магма-камерлардың ыстығынан қайнап, су бұрғақ түрінде жер бетіне шығады.

Лай жанартауы – сазды аумақтарға тән құбылыс. Сұйық лайдан үнемі газ көбіктері бөлінеді.

Жойқын жанартау атқылаулары өте көп тау жыныстарын шашады.

1883 жылы болған Кракатау жанартау атқылауында 18 км³ тау жынысы лақтырылса, ал 1815 жылғы адамзат тарихындағы ең үлкен Тамбора жанартау атқылауында 80 км³ атқыланған.
Мұндай көлемдегі жанартау атқылауларының Жердегі атмосфераға, климатқа және тіршілік дүниесіне орасан зор әсері бар.

Жанартау атқылауы жер мантиясынан магманың жер бетіне шығуына байланысты болатын үдеріс. Жанартаулардың орналасуы кездейсоқ болмайды, олар жолақтардың бойына қатар орналасады.
Бұл жолақтар литосфералық тақталардың шекаралары. Tаулардың пайда болуында жанартау атқылауларының рөлі зор.
Магма тау жыныстарының жер астындағы қайнаған балқымасы. Жер бетіне аққан магманың аты – лава, жер бетіне шығуы жанартау туғызады.
Жанартауларды атқылауына байланысты жарылысты, ақпалы және аралас деп бөлеміз.

Жарылысты жанартаулар көп бу мен газ бөліп, олар кратерден жарылыс секілді атқылайды. Күл мұржасы пайда болып, жанартау қоспасы атқылайды. Күл бұлтын жел үлкен аумаққа жаяды. Жанартау қоспасы керемет жылдамдықпен жанартау конусына лақтырылады. Бұл – жанартау атқылаудың жойқын түрі. Мұндай жанартаулардың ең атақтылары: Кракатау, Монтань-Пеле және Сент-Хеленс.

Ақпалы жанартауларда, әдетте, жарылыста, жанартау қоспасы да болмайды, тек лава балқымасы ғана төгіледі. Вулкан конусы қатқан лавадан өседі. Мұндай жанартауларға мысал Гавай аралдарындағы, сондай-ақ Мауна-Кеа және Мауна-Лоа жанартаулары.

Аралас жанартауларда жарылыс та, лава атқылауы да болады. Жанартаудың конусы бір-біріне кезек қабатталған тау жыныстары мен лавалардың қабаттарынан тұрады, бұлар қабатты жанартаулар. Мұндай жанартауларға Жерде кездесетін жанартаулардың көпшілігі жатады. Олардың ішіндегі ең атақтылары: Стромболи, Этна және Котопахи.

Жанартау атқылауларынан соң жанартаудан соңғы үдерістер жүреді. Олар негізінен бу мен газдың ағыны.

Фумарола – жанартаудан атқылаудан соңғы бу мен газ бөлінулерінің жалпы атауы. Ол кезде бу құрамында әр түрлі химиялық заттар мен газ бар бу жер бетіне шығады.

Сольфатара – күкіртті булану,яғни құрамында күкірт бар су буынан тұратын фумарола.

Мофетта да фумаролаға жатады: жанартау атқылаудан соңғы өнім – көмірқышқыл газы. Жер бетіне газ шықса, мофетта құрғақ болады, ал жер бетіне көмір қышқылды су шықса мофетта дымқыл болады.

Гейзер дегеніміз – уақтылы ыстық су атқылайтын қайнар. Жер астындағы қабаттар арасындағы бос куыстарға жиналған су магма-камерлардың ыстығынан қайнап, су бұрғақ түрінде жер бетіне шығады.

Лай жанартауы – сазды аумақтарға тән құбылыс. Сұйық лайдан үнемі газ көбіктері бөлінеді.

Жойқын жанартау атқылаулары өте көп тау жыныстарын шашады.

1883 жылы болған Кракатау жанартау атқылауында 18 км³ тау жынысы лақтырылса, ал 1815 жылғы адамзат тарихындағы ең үлкен Тамбора жанартау атқылауында 80 км³ атқыланған.
Мұндай көлемдегі жанартау атқылауларының Жердегі атмосфераға, климатқа және тіршілік дүниесіне орасан зор әсері бар.

Жанартау атқылауы жер мантиясынан магманың жер бетіне шығуына байланысты болатын үдеріс. Жанартаулардың орналасуы кездейсоқ болмайды, олар жолақтардың бойына қатар орналасады.
Бұл жолақтар литосфералық тақталардың шекаралары. Tаулардың пайда болуында жанартау атқылауларының рөлі зор.
Магма тау жыныстарының жер астындағы қайнаған балқымасы. Жер бетіне аққан магманың аты – лава, жер бетіне шығуы жанартау туғызады.
Жанартауларды атқылауына байланысты жарылысты, ақпалы және аралас деп бөлеміз.

Жарылысты жанартаулар көп бу мен газ бөліп, олар кратерден жарылыс секілді атқылайды. Күл мұржасы пайда болып, жанартау қоспасы атқылайды. Күл бұлтын жел үлкен аумаққа жаяды. Жанартау қоспасы керемет жылдамдықпен жанартау конусына лақтырылады. Бұл – жанартау атқылаудың жойқын түрі. Мұндай жанартаулардың ең атақтылары: Кракатау, Монтань-Пеле және Сент-Хеленс.

Ақпалы жанартауларда, әдетте, жарылыста, жанартау қоспасы да болмайды, тек лава балқымасы ғана төгіледі. Вулкан конусы қатқан лавадан өседі. Мұндай жанартауларға мысал Гавай аралдарындағы, сондай-ақ Мауна-Кеа және Мауна-Лоа жанартаулары.

Аралас жанартауларда жарылыс та, лава атқылауы да болады. Жанартаудың конусы бір-біріне кезек қабатталған тау жыныстары мен лавалардың қабаттарынан тұрады, бұлар қабатты жанартаулар. Мұндай жанартауларға Жерде кездесетін жанартаулардың көпшілігі жатады. Олардың ішіндегі ең атақтылары: Стромболи, Этна және Котопахи.

Жанартау атқылауларынан соң жанартаудан соңғы үдерістер жүреді. Олар негізінен бу мен газдың ағыны.

Фумарола – жанартаудан атқылаудан соңғы бу мен газ бөлінулерінің жалпы атауы. Ол кезде бу құрамында әр түрлі химиялық заттар мен газ бар бу жер бетіне шығады.

Сольфатара – күкіртті булану,яғни құрамында күкірт бар су буынан тұратын фумарола.

Мофетта да фумаролаға жатады: жанартау атқылаудан соңғы өнім – көмірқышқыл газы. Жер бетіне газ шықса, мофетта құрғақ болады, ал жер бетіне көмір қышқылды су шықса мофетта дымқыл болады.

Гейзер дегеніміз – уақтылы ыстық су атқылайтын қайнар. Жер астындағы қабаттар арасындағы бос куыстарға жиналған су магма-камерлардың ыстығынан қайнап, су бұрғақ түрінде жер бетіне шығады.

Лай жанартауы – сазды аумақтарға тән құбылыс. Сұйық лайдан үнемі газ көбіктері бөлінеді.

Жойқын жанартау атқылаулары өте көп тау жыныстарын шашады.

1883 жылы болған Кракатау жанартау атқылауында 18 км³ тау жынысы лақтырылса, ал 1815 жылғы адамзат тарихындағы ең үлкен Тамбора жанартау атқылауында 80 км³ атқыланған.
Мұндай көлемдегі жанартау атқылауларының Жердегі атмосфераға, климатқа және тіршілік дүниесіне орасан зор әсері бар.

Жанартау атқылауы жер мантиясынан магманың жер бетіне шығуына байланысты болатын үдеріс. Жанартаулардың орналасуы кездейсоқ болмайды, олар жолақтардың бойына қатар орналасады.
Бұл жолақтар литосфералық тақталардың шекаралары. Tаулардың пайда болуында жанартау атқылауларының рөлі зор.
Магма тау жыныстарының жер астындағы қайнаған балқымасы. Жер бетіне аққан магманың аты – лава, жер бетіне шығуы жанартау туғызады.
Жанартауларды атқылауына байланысты жарылысты, ақпалы және аралас деп бөлеміз.

Жарылысты жанартаулар көп бу мен газ бөліп, олар кратерден жарылыс секілді атқылайды. Күл мұржасы пайда болып, жанартау қоспасы атқылайды. Күл бұлтын жел үлкен аумаққа жаяды. Жанартау қоспасы керемет жылдамдықпен жанартау конусына лақтырылады. Бұл – жанартау атқылаудың жойқын түрі. Мұндай жанартаулардың ең атақтылары: Кракатау, Монтань-Пеле және Сент-Хеленс.

Ақпалы жанартауларда, әдетте, жарылыста, жанартау қоспасы да болмайды, тек лава балқымасы ғана төгіледі. Вулкан конусы қатқан лавадан өседі. Мұндай жанартауларға мысал Гавай аралдарындағы, сондай-ақ Мауна-Кеа және Мауна-Лоа жанартаулары.

Аралас жанартауларда жарылыс та, лава атқылауы да болады. Жанартаудың конусы бір-біріне кезек қабатталған тау жыныстары мен лавалардың қабаттарынан тұрады, бұлар қабатты жанартаулар. Мұндай жанартауларға Жерде кездесетін жанартаулардың көпшілігі жатады. Олардың ішіндегі ең атақтылары: Стромболи, Этна және Котопахи.

Жанартау атқылауларынан соң жанартаудан соңғы үдерістер жүреді. Олар негізінен бу мен газдың ағыны.

Фумарола – жанартаудан атқылаудан соңғы бу мен газ бөлінулерінің жалпы атауы. Ол кезде бу құрамында әр түрлі химиялық заттар мен газ бар бу жер бетіне шығады.

Сольфатара – күкіртті булану,яғни құрамында күкірт бар су буынан тұратын фумарола.

Мофетта да фумаролаға жатады: жанартау атқылаудан соңғы өнім – көмірқышқыл газы. Жер бетіне газ шықса, мофетта құрғақ болады, ал жер бетіне көмір қышқылды су шықса мофетта дымқыл болады.

Гейзер дегеніміз – уақтылы ыстық су атқылайтын қайнар. Жер астындағы қабаттар арасындағы бос куыстарға жиналған су магма-камерлардың ыстығынан қайнап, су бұрғақ түрінде жер бетіне шығады.

Лай жанартауы – сазды аумақтарға тән құбылыс. Сұйық лайдан үнемі газ көбіктері бөлінеді.

Жойқын жанартау атқылаулары өте көп тау жыныстарын шашады.

1883 жылы болған Кракатау жанартау атқылауында 18 км³ тау жынысы лақтырылса, ал 1815 жылғы адамзат тарихындағы ең үлкен Тамбора жанартау атқылауында 80 км³ атқыланған.
Мұндай көлемдегі жанартау атқылауларының Жердегі атмосфераға, климатқа және тіршілік дүниесіне орасан зор әсері бар.

Жанартау атқылауы жер мантиясынан магманың жер бетіне шығуына байланысты болатын үдеріс. Жанартаулардың орналасуы кездейсоқ болмайды, олар жолақтардың бойына қатар орналасады.
Бұл жолақтар литосфералық тақталардың шекаралары. Tаулардың пайда болуында жанартау атқылауларының рөлі зор.
Магма тау жыныстарының жер астындағы қайнаған балқымасы. Жер бетіне аққан магманың аты – лава, жер бетіне шығуы жанартау туғызады.
Жанартауларды атқылауына байланысты жарылысты, ақпалы және аралас деп бөлеміз.

Жарылысты жанартаулар көп бу мен газ бөліп, олар кратерден жарылыс секілді атқылайды. Күл мұржасы пайда болып, жанартау қоспасы атқылайды. Күл бұлтын жел үлкен аумаққа жаяды. Жанартау қоспасы керемет жылдамдықпен жанартау конусына лақтырылады. Бұл – жанартау атқылаудың жойқын түрі. Мұндай жанартаулардың ең атақтылары: Кракатау, Монтань-Пеле және Сент-Хеленс.

Ақпалы жанартауларда, әдетте, жарылыста, жанартау қоспасы да болмайды, тек лава балқымасы ғана төгіледі. Вулкан конусы қатқан лавадан өседі. Мұндай жанартауларға мысал Гавай аралдарындағы, сондай-ақ Мауна-Кеа және Мауна-Лоа жанартаулары.

Аралас жанартауларда жарылыс та, лава атқылауы да болады. Жанартаудың конусы бір-біріне кезек қабатталған тау жыныстары мен лавалардың қабаттарынан тұрады, бұлар қабатты жанартаулар. Мұндай жанартауларға Жерде кездесетін жанартаулардың көпшілігі жатады. Олардың ішіндегі ең атақтылары: Стромболи, Этна және Котопахи.

Жанартау атқылауларынан соң жанартаудан соңғы үдерістер жүреді. Олар негізінен бу мен газдың ағыны.

Фумарола – жанартаудан атқылаудан соңғы бу мен газ бөлінулерінің жалпы атауы. Ол кезде бу құрамында әр түрлі химиялық заттар мен газ бар бу жер бетіне шығады.

Сольфатара – күкіртті булану,яғни құрамында күкірт бар су буынан тұратын фумарола.

Мофетта да фумаролаға жатады: жанартау атқылаудан соңғы өнім – көмірқышқыл газы. Жер бетіне газ шықса, мофетта құрғақ болады, ал жер бетіне көмір қышқылды су шықса мофетта дымқыл болады.

Гейзер дегеніміз – уақтылы ыстық су атқылайтын қайнар. Жер астындағы қабаттар арасындағы бос куыстарға жиналған су магма-камерлардың ыстығынан қайнап, су бұрғақ түрінде жер бетіне шығады.

Лай жанартауы – сазды аумақтарға тән құбылыс. Сұйық лайдан үнемі газ көбіктері бөлінеді.

Жойқын жанартау атқылаулары өте көп тау жыныстарын шашады.

1883 жылы болған Кракатау жанартау атқылауында 18 км³ тау жынысы лақтырылса, ал 1815 жылғы адамзат тарихындағы ең үлкен Тамбора жанартау атқылауында 80 км³ атқыланған.
Мұндай көлемдегі жанартау атқылауларының Жердегі атмосфераға, климатқа және тіршілік дүниесіне орасан зор әсері бар.